Τι θα λέγατε σε έναν μαθητή σήμερα, ο οποίος θέλει να ασχοληθεί με την υγεία; Μιλάμε για ένα άτομο το οποίο θα μπει στην αγορά εργασίας σε 15 χρόνια. Πώς μπορεί να προετοιμαστεί σήμερα για τις εξελίξεις του αύριο;
Καταρχάς, θα έλεγα να ακολουθήσει το όνειρό του. Πραγματικά, να είναι προετοιμασμένος για ένα μαραθώνιο. Η ιατρική δεν είναι ούτε κούρσα ταχύτητας ούτε μιας διαδρομής. Θέλει μια πολύ μακρόχρονη και προσπάθεια και επιμονή και προσαρμοστικότητα, αν θέλετε. Και επειδή οι συνθήκες, ειλικρινά, εξελίσσονται ταχύτατα, εγώ αυτό που πιστεύω είναι ότι, όχι αυτοί οι μαθητές που έρχονται τώρα που θα γίνουν φοιτητές, αλλά η επόμενη γενιά σίγουρα θα έχει την τεχνολογία αναπόσπαστη, δηλαδή η έννοια της τεχνητής νοημοσύνης θα μπει υποχρεωτικά στην καθημερινότητα και της ιατρικής, όπως και σε όλους τους τομείς της κοινωνίας. Διότι βοηθάει. Δεν θα παραδώσουμε εμείς στα μηχανήματα την ιατρική, αλλά τα μηχανήματα θα παραλάβουν ένα μεγάλο κομμάτι της ιατρικής. Γιατί έτσι πρέπει.
Σε τι βαθμό θεωρείτε θα βοηθήσει; Θα είναι μόνο στη διάγνωση;
Όχι, θα είναι παντού. Θα είναι στην πρόληψη, καταρχάς, μετά στη διάγνωση, μετά στη θεραπεία και μετά στην παρακολούθηση. Άρα, σε όλο το φάσμα. Θα σας αναφέρω κάποια παραδείγματα, για να καταλάβετε.
Μίλησα για 4 στάδια που θα βοηθήσει η τεχνητή νοημοσύνη ή, αν θέλετε, η ψηφιοποίηση. Αν πάμε στο κομμάτι της πρόληψης, είναι δεδομένο ότι όσο το γονιδίωμα το χειριζόμαστε, τόσο, πλέον, μπαίνουμε στη φάση του ότι εγώ αποτρέπω την ασθένεια από το να αντιμετωπίζω το πρόβλημα. Άρα, γνωρίζοντας ότι κάποιος από σας έχει αυτό το γονιδίωμα, που σημαίνει ότι είστε πιο ευάλωτοι στο να εκδηλώσετε σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, να έχετε στεφανιαία νόσο, μπορεί κάποιος, από πολύ νωρίς, να σας κατευθύνει στις συνήθειες, στο lifestyle ή στην οποιαδήποτε δραστηριότητά σας, ώστε να προλάβουμε να μην έχουμε το συγκεκριμένο πρόβλημα ή αν θέλετε να το τροποποιήσουμε πριν εμφανιστεί. Με ένα εμβόλιο ή με κάποια άλλη παρεμβατική μέθοδο. Άρα, πριν προλάβει κάποιος να εκδηλώσει έναν καρκίνο, γνωρίζοντας ότι έχει το γονίδιο, για παράδειγμα του καρκίνου του μαστού που το έχουν κάποιες γυναίκες, να προλάβει να κάνει μαστεκτομή, η οποία, όμως, είναι ακρωτηριαστική επέμβαση. Ο κύριος σκοπός είναι να μην εκδηλωθεί αυτό το γονίδιο. Επομένως, το κομμάτι της πρόληψης είναι δεδομένο ότι στο άμεσο μέλλον θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το κομμάτι της αντιμετώπισης.
Το δεύτερο είναι της διάγνωσης. Σκεφτείτε ότι αυτή τη στιγμή η μεγάλη επανάσταση είναι τα breath diagnostics. Δηλαδή, κάποιος μόνο από την αναπνοή του μπορεί να καταλάβει αν θα εκδηλώσει καρκίνο, αν έχει στεφανιαία νόσο, η άλλο νόσημα. Άρα, ούτε καν απαιτείται να μπει κάποιος σε ένα μηχάνημα. Οραματίζομαι ότι, όχι σε πάρα πολλές δεκαετίες, θα περνάς από ένα μηχάνημα το οποίο θα σου λέει ότι έχεις αυτές τις παθήσεις. Αυτό δεν είναι επιστημονική φαντασία. Γνωρίζω συναδέλφους, μέσα από συνέδρια, που κάνουν αυτή την έρευνα. Άρα είναι δεδομένο ότι θα διαγιγνώσκει κάποιος τη νόσο πολύ νωρίς.
Στο κομμάτι της θεραπείας ήδη ξεκίνησαν οι τεχνικές να είναι όσο το δυνατόν πιο ρομποτικές. Δηλαδή είτε μας βοηθούν τα μηχανήματα, με κάμερες, με ειδικές λαβίδες, είτε τα ίδια τα μηχανήματα ενεργούν με τη βοήθεια τη δικιά μας.
Θα φτάσουμε σε σημείο όπου ο χειρουργός δεν θα ακουμπάει καν τον ασθενή;
Ναι, αλλά όχι με την λογική ότι δεν τον ακουμπάει. Θα κατευθύνει το ρομπότ, γιατί έχει πιο σταθερό χέρι, μπορεί να κάνει πιο λεπτές κινήσεις, μπορεί να είναι πιο ακριβές. Προφανώς, ο χειρουργός θα υπάρχει. Αλλά ο χειρουργός δεν θα είμαι εγώ, που είμαι χειρωνάκτης. Πιο πολύ θα προσιδιάζει σε αυτόν που παίζει ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, ένα βίντεο game. Γι’ αυτό και τα παιδιά πιο εύκολα θα μπορούν να κάνουν τις δεξιότητές τους πράξη στην χειρουργική, παρά εγώ που, ως καρδιοχειρουργός, με το πριόνι ανοίγω το στέρνο και μετά βάζω σύρμα για να κλείσει. Αυτό είναι άλλης εποχής. Στις ελάχιστα επεμβατικές, πλέον, τομές από μία τρύπα μπαίνει ένα μηχάνημα και με διάφορους τρόπους κάνεις την εγχείρηση.
Στη θεραπεία είναι δεδομένο. Απομένει να φτάσουμε και στην παρακολούθηση. Αυτό κι αν είναι δεδομένο στις μέρες μας. Παρακολουθούμαστε με το τηλέφωνο. Πόσο περπάτησες, τι έκανες, πόσες σφύξεις έχεις, πότε να πάρεις το φάρμακό σου, σε ειδοποιεί πότε πρέπει να φας. Ακούγεται ως ανέκδοτο να παραγγέλνει κάποιος ένα φαγητό και να απαντάει το μηχάνημα ότι δεν μπορείτε να φάτε, γιατί ανέβηκε η χοληστερίνη σας. Δεν είναι πολύ επιστημονική φαντασία, κάπως έτσι θα γίνεται.
Τι χρονικό ορίζοντα βάζετε σε αυτό;
Ας δούμε τις βιομηχανικές επαναστάσεις. Στα μέσα του δέκατου όγδοου αιώνα έγινε η πρώτη βιομηχανική επανάσταση. Μετά από 100 χρόνια έγινε η δεύτερη βιομηχανική επανάσταση με αύξηση των μέσων παραγωγής. Η τρίτη βιομηχανική επανάσταση έγινε τη δεκαετία του 70, οπότε αναπτύχθηκε η ψηφιακή τεχνολογία. Η τέταρτη έγινε μόλις πριν από μερικές δεκαετίες με την εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης και των μεγάλων δεδομένων. Άρα, γεωμετρικά ελαττώνεται ο χρόνος της εξέλιξής μας. Αν χρειάστηκαν 500 χρόνια από το Μεσαίωνα μέχρι σήμερα να φτάσουμε σε μια τέτοια εξέλιξη, πλέον χρειάζεται το 1/10, μπορεί και το 1/1000 του χρόνου, για να αλλάξουν τα πράγματα. Δεν θα είναι μεγάλος ο χρόνος. Δεν ξέρω, αν θα το προλάβουμε εμείς όσο ζούμε, αλλά δεν θα είναι μεγάλος ο χρόνος που η καθημερινότητα θα είναι πολύ ψηφιοποιημένη, πολύ διαφορετική. Ελπίζω και πολύ καλύτερη, εάν δεν απολέσουμε τη δυνατότητα εμείς να ελέγχουμε και να μη μας ελέγχουνε.
Εάν μπορούσατε να επιστρέψετε στο παρελθόν, να μιλήσετε με τον εαυτό σας σε μια κρίσιμη ηλικία, στην εφηβική ηλικία, τι θα του λέγατε;
Θα σας εκμυστηρευτώ κάτι. Επιστρέφω και συνδιαλέγομαι συχνά με το μικρό εαυτό μου, αλλά και με το γέρο εαυτό μου. Άρα, είναι δεδομένο ότι θα έκανα αυτά τα οποία έκανα. Απλά, προσπαθώ πάρα πολλές φορές να κάνω πράγματα που δεν τα έκανα ή να αποφύγω πράγματα που δεν είναι σωστά να τα ξανακάνω. Άρα, προσπαθώ να μην είμαι ο καθημερινός. Γιατί αν θέλεις να πετύχεις μεγάλα πράγματα, πρέπει να είσαι διατεθειμένος να κάνεις και μεγάλα πράγματα. Πρέπει να κάνεις διαφορετικά πράγματα. Αν θέλεις να έχεις τη μεγάλη εικόνα, πρέπει να μην είσαι συμβατικός. Αν η καθημερινότητά σου είναι η πορεία της μιας μέρας μετά της άλλης, προφανώς θα ακολουθήσεις ένα δρόμο. Αλλά αν θέλεις αυτός ο δρόμος να είναι ο δρόμος που θα εμπνεύσει, ο δρόμος που θα οδηγήσει, ο δρόμος που θα ακολουθήσεις εσύ για να φτάσεις εκεί που εσύ ονειρεύεσαι, όχι οι άλλοι, τότε συχνά πρέπει να πηγαίνεις πίσω, αλλά να πηγαίνεις και μπροστά. Όταν θα τελειώσει όλο αυτό, τότε θα πρέπει να πεις αν άξιζε.
————————————–